تعیین مراحل فنولوژیک و بهترین زمان برداشت بذر در bromus tomentellus و astragalus cyclophyllon به روش درجه روز رشد(gdd) در مراتع نیمه استپی استان چهارمحال و بختیاری

مطالعه فنولوژی گیاهان مرتعی به منظور تنظیم برنامه بهره برداری از گیاهان، تعیین زمان ورود و خروج دام، جمع آوری بذر و شناخت ارزش غذایی گونه های گیاهی در مراحل مختلف رشد حائز اهمیت می باشد. در این پژوهش فنولوژی دو گونه مهم مرتعی bromus tomentellus و astragalus cyclophyllon در دو منطقه با شرایط اکولوژیکی متفاوت در استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از روش درجه-روز رشد(growing degree day) با هدف تشخیص بهترین زمان برداشت بذر مورد مطالعه قرارگرفت. داده های دما و بارندگی از نزدیک ترین ایستگاه هواشناسی، به مناطق مورد مطالعه جمع آوری گردید. مراحل مختلف فنولوژیک در این گونه ها، هر هفته یکبار روی 20 پایه از هر گونه ثبت گردید. در زمان رسیدگی نسبی بذر از هر گونه به تعداد کافی بذر جهت انجام آزمون های بذری از جمله: تعیین درصد رطوبت، وزن هزار دانه و قوه نامیه و از همه مهم تر دمای پایه برداشت شد. یکی از مهم ترین گام ها در طراحی سیستم درجه-روز رشد، تعیین درجه حرارت پایه است. به این منظور بذر گونه ها درمحیطی کنترل شده در تیمار های حرارتی ثابت (10 ، 15 ، 20 و 25 درجه سانتی گراد) کشت شد و سرعت نمو به صورت تابعی از درجه حرارت تعیین گردید. بهترین خط حاکم بین درجه حرارت و سرعت نمو برازش شده و نقطه ای که از خط مذکور با محور درجه حرارت برخورد کرد را به عنوان درجه حرارت پایه در نظر می گیرند. دمای پایه برای گونه bromus tomentellusبرابر 5/4 و برای گونه astragalus cyclophyllon برابر 8/4 بدست آمد. تجزیه رگرسیون، رابطه خطی بسیار معنی داری بین سرعت نمو و دما برای گونه های مورد مطالعه نشان داد. درجه-روز رشد نیز از تفاضل میانگین درجه حرارت روزانه از دمای پایه محاسبه شد. با جمع درجه-روزهای حادث شده در طی یک دوره مشخص، مقدار درجه-روز رشد لازم برای رسیدن یک گیاه به هر مرحله ای از نمو فنولوژی مشخص گردید. با توجه به آزمون t جفت شده، اختلاف معنی داری بین درجه-روز رشد گونه های مورد مطالعه در هر دو منطقه وجود ندارند. با توجه به نتایج مربوط به درجه-روز رشد و نتایج آزمون های بذر، بهترین زمان برداشت بذر گونه bromus tomentellus زمانی است که میزان درجه روز رشد موثر برابر با 15/662 و میزان درجه-روز رشد فعال برابر با 33/1109 و برای گونه astragalus cyclophyllon زمانی است که میزان درجه روز رشد موثر برابر با 85/836 و میزان درجه-روز رشد فعال برابر با 45/1350 باشد. نتایج نشان می دهد که درجه حرارت یکی از عوامل مهم در تعیین زمان رسیدن بذر است. در نهایت درجه-روز رشد مدل ایده آلی جهت پیش بینی زمان مناسب برداشت بذر و مراحل فنولوژی گیاهان است.